Eminönü’nde, Mısır çarşısı ve Yeni Cami arasındadır. Yeni Cami külliyesinin bir parçası olarak Mimar Mustafa Ağa tarafından 1663 yılında inşaa edilmiş yapıya sonra “Havatin” (Şerefli Kadınlar) türbesi ve Cedid Havatin Türbeleri (Yeni Şerefli Kadınlar Türbesi) eklenmiştir. Bu eklenen yeni türbelerin tarihleri tam olarak bilinmemektedir. İstanbul Türbeleri kitabında Hatice Turhan Sultan Türbesi hakkında şu bilgiler yer alır;
Türbe Valide Sultan adına yapılmışsa da daha sonra buraya Sultan IV. Mehmet ve padişah ailesinden bazı kişiler gömülmüştür. Hatice Turhan Sultan Sultan İbrahim’in eşi Devamını Oku
Yeni Cami arkasında Şeyhülislam Hayri Efendi Caddesi üzerindedir. Hatice Turhan Sultan tarafından 1663 yılında yaptırılmıştır. Kitabesinin son iki mısrası şöyledir(İstanbul Sebilleri Kitabına göre);
“Anın itmamın görüp tarih içün
Didi Hâtif kâne hayret fi sebil”
Çeşme ve sebil, eski postane, şimdiki İşbankası ile aralarında bulunan “Mehpare” mağazasında çıkan bir yangın sonunda 1902 yılında tamıyla yanmış Âsar-ı Atîka Müzeleri Nezâreti ile Evkaf Nezâreti tarafından eski mimarisine uygun olarak restore edilmiştir. Sebil ve çeşme kitabesi yangında kavrulduğu için Tarihî metin, devrin Üstad hattatı Sami Efendi’ye sipariş edilerek, Celi Sülüs’le yeniden yazılmıştır. Sami Efendi, altı beyitten meydana gelen tarih manzumesini üç satıra yerleştirerek, kitabeyi, sanatının zirvesinde olduğu 1907 yılında yazıp tamamlamıştır. Kitabenin sonunda 1663 tarihi ve hattatın ‘Ketebehu Sami’ şeklindeki istifli imzası açıkça görülmekte; fakat kitabenin yeniden yazıldığı 1325 hicri tarihine rastlanmamaktadır.
Hatice Turhan Sultan Sebil ve Çeşmesini harita üzerinde görmek için tıklayın.
Eminönü’ nde Hatice Turhan Valide Sultan Türbesi haziresi duvarındadır. Yalakları kırık durumdadır.
Üzerinde “ Vecealna minel ma..” ve “Ve sekahüm Rabbüküm…” âyetleri okunmaktadır. Kemerinin üzerindeki kitabe şöyledir:
Mustafa Han-ı adâlet-şiyemin mâderi kim
Sâbıka itmiş idi kasr-ı cenanı mekân
Eyleyüb türbe…………….
Eyledi rahmet ile ruh…………………
Nâmık temamı içün…didim târîhin
Türbe-i Vâlide-i Pâdişah………..
Eseri harita üzerinde görmek için tıklayın.
Eminönü Koca Ragıp Paşa Caddesi üzerindedir. Yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Caminin banisi 1592 yılında çavuşbaşılık yapan Süleyman Ağadır(ö:1605). 2002 yılında onarımdan geçmiştir.
Çoban Çavuş Camisini harita üzerinde görmek için tıklayın.
Zeytinburnu’nda Yedikule surlarının karşısında eski deri fabrikaları arsasındadır. Çeşme bulunduğu semte ismini vermiştir. Mehmet Bey tarafından 1546 yılında yapılmıştır. Üzerinde kabartma kaz figürü bulunan çeşmenin üzerindeki figür çalınmıştır. Kitabesi şöyledir;
Gördü bir âşık didi tarihini
Nûş iden yârane sahha âfiye
(953)
Kitabenin ortasında yer alan ince bir hat ile yazılmış:
Mehmet Bey ki yapdı hayr-i âli
Getürdü âleme bir mâ-i câri
Mısralarda geçen Mehmet Bey’in kim olduğu tam olarak bilinmemekle beraber “ İstanbul Çeşmeleri” nde kitabenin müderris ve kadı olan 979 da Üsküp’te vefat eden Pir Mehmed Çelebi’ye ait olacağı tahmin edilmektedir.
Bu çeşmenin yapılışı ile ilgili Kömürcüyan’ın İstanbul Tarihinde şu şekilde bir hikaye yer alır;
“Kazlıçeşme’ye verilmiş olan bu adın sebebi şudur: Bir kaz, otladığı sırada yeri eşeler ve eşelediği yerde bir su çıkar. Halk ta burasını kazarak bir menbâ bulur ve suyu getirip bir çeşme yapar.” (Kömürcüyan;1952, 28)
Evliya Çelebi ise Kazlıçeşme hakkında şunları yazar;
“Yedikule kasabasının haricinde bir çeşme-i cânfezanın kemeri altında çarköşe (dörtköşe) bir beyaz mermer üzere üstad-ı mermer bir kaz tasvir etmiştir ki, dillerle tabiri imkansızdır. Gören zîrûh (canlı) zanneder. Buna binaen o çeşme, kazlı çeşme namı ile şöhretyâb olmuştur.”
(seyahatnâme; 1314, 1, 391-92)
Kazlıçeşmeyi harita üzerinde görmek için tıklayın.