Karaköy Kemankeş Caddesi üzerindedir. Alışılagelmiş mimarinin çok dışında bir yapıya sahip bir camidir Yeraltı Camii…
Aslında bu yapı Bizans döneminde (İmparator 2. Tiberios 572-582) gemicilerin Haliç’e girişini önlemek için Galata-Sirkeci arasında çekilen zincirin bir ucunun bağlandığı kuledir. Bahsedilen zincir yüzünden fetih sırasında gemileri Haliç’e sokabilmek için karadan götürmek gerekmişti. Zincirlerin bağlandığı Karaköy tarafındaki kulenin hemen altında bir mahzen bulunuyor. Mahzen oldukça basık tavanlı.
“Mahzen nasıl oldu da cami olarak kullanıldı?” sorusunun cevabını almak için 714 yılına kadar dönmemiz gerekli. Yani Mesleme bin Abdulmelik komutasındaki İslam ordularının İstanbul’a fetih için geldiği yıllara. Bu ordunun askerlerinden Hz.Vehb bin Hüseyre, Hz.Amr ibn As ve Hz.Süfyan bin Üveyre İstanbul’da şehit düşmüş ve bu mahzen içine defnedilmiş. Mahzen kapısının açılmasını engellemek için kapıya kurşun döktürülmüş. Şeyh Murad Efendizade Şeyh Mehmet Efendi mahzen içerisindeki türbeleri keşfetmiş, Çorlulu Mustafa Bahir Paşa tarafından mahzen cami haline getirmiş (1752-1756). Minaresi 1. Mahmut tarafından yaptırılmış.
Yeraltı Camii günümüzde “Kurşunlu Mahzen Camii” olarak da anılıyor.
Cami ile ilgili başka bir ilginç not 22 Ocak 1932’de, ilk Türkçe Kuran’ın burada okutulmasıdır.
Unkapanı Atatürk Köprüsünün galata tarafındadır. Bu bölgeye Azapkapı deniliyor. Sebebi, Osmanlıda eyalet askerlerinin yaya olan kollarından bir sınıfın ismi “azepler”(yada azaplar) dır. İşte bu azap askerlerinin bir kısmı tersanelerde çalıştırılırdı(azban-ı tersane). Azapkapı ismi buradan gelmekte. (azap aynı zamanda bekar erkeklere verilen bir sıfattır)
Sokollu Mehmet Paşa Camii adı ile İstanbul’da iki cami bulunmaktadır. Biri Kadırga’da diğeri Azapkapıda. Kadırgadaki camiyi daha önce anlatmıştım. Gelelim Azapkapıdakine…Sokollu Mehmet Paşa Tarafından 1577 yılında Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Mimar Sinan, Edirne Selimiye Camii’ne benzer bir planı kullanmış bu eserinde. Minare ana yapıdan ayrık bir şekilde inşaa edilmiş bir kemerle yapıya bağlanmış bu pek sık rastlanır bir mimari değil.
Yapı 1894’teki büyük depremde hasar gördü. Minaresi asıl uslubuna uymayan bir şekilde tekrar yapıldı. Cami 1941 ve 1958 yılındaki onarımlarda bu genel estetiğe aykırı minaresi yıkılarak günümüzdeki klasik tarz minare tekrar yapıldı. Aynı onarımda cami çevresindeki dükkanlar yıkıldı.
Daha önce Kadırga Sokollu Mehmet Paşa Camii bahsinde Sokollu Mehmet Paşa’nın hayatından kısaca bahsetmiştik. Bu büyük devlet adamı 1579 yılında Bosnalı bir meczup tarafından bıçaklanarak öldürüldü. Paşanın ölümü, Osmanlı’nın duraklama dönemi başlangıcı olarak kabul edilir.
Sokollu Mehmet Paşa, yine Mimar Sinan tarafından yapılan (1568-1569) Eyüp’teki türbesine defnedildi.
Küçük Mustafa Paşa semtinde, Kadir Has Üniversitesi’nin arkasındadır. Üsküplü Çakır Ağa, Fatih Sultan Mehmet’in “Çağırıcıbaşısı” dır. Dolayısıyla cami fetih dönemi camilerindendir. Üskübi Çakır Ağa’nın dördü İstanbul, biri Silivri, diğeri Edirne’de olmak üzere altı adet mescidi vardır.Kanuni devrinde Defterdar Süleyman Efendi tarafından Mimar Sinan’a tamir ettirilmiş ve mimber koyulmuştur. 1874 yılında yangında hasar görmüş ve tamir edilmiştir. Son kez 1989 yılında tamir görmüştür. Bazı duvar parçaları Mimar Sinan devrine aittir.
Sultanahmet Camii ile Küçükayasofya Camii arasındaki Kadırga yokuşunda 2.m.lik duvarla çevrili bir alanda yapılmıştır. Caminin banisi Sokollu Mehmet Paşa, mimarı Mimar Sinan’dır. Eğimli bir arazide, tek minareli, tek kubbelidir. Sokollu Mehmet Paşa’nın İstanbul’da iki yerde kendi adını taşıyan camilerden biridir ve eşi (2. Selimin kızı Esma Sultan) adına yaptırdığı camidir. Diğer cami ise kendi adına yaptırdığı, Azapkapı’daki Sokollu Mehmet Paşa Camii‘dir. Sokullu Mehmet Paşa Bosna’nın Vişegrad kadılığındaki Rudo kasabasına uzak olmayan (Osmanlı idaresi altında iken Sokol olarak adlandırılan) Sokoloviçi (Slav dillerinde ‘şahin’ demektir) köyünde doğmuştur. Sokollu ismi buradan gelmektedir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve gene Kanuni Sultan Süleyman, 2. Selim ve 3. Murat devirlerinde toplam 14 yıl, 3 ay, 17 gün Osmanlı İmparatorluğu’nun sadrazamlığını yapmış bir Boşnak asıllı Osmanlı devlet adamıdır. Kanuni Sultan Süleyman’ın son vezir-i azamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu’nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibariyle hem de icraatları, projeleri ve kişiliği nedenleriyle en büyük Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. İki metreyi aşan boyu ile aynı zamanda en uzun boylu Osmanlı sadrazamı idi.
Sokollu Mehmet Paşa Camii ününü göz alıcı İznik çinileriyle berraklaşan, dengeli ve aydınlık iç mekânına borçludur. İstanbul’daki ancak birkaç camide bulunan Hacerülesvet taşının Kabe’den getirilmiş küçük parçalarından dördü Sokollu Camisi’ndedir. (http://www.sinanasaygi.com/) (Birincisi, giriş mahfilinin altındadır. Dikdörtgen taş 2×3 cm. uzunluğundadır. İkincisi, mihraptaki Kur’ân âyetinin hemen altında olup 3×1,5 cm. ebadındadır. Üçüncüsü, minber kapısı üzerinde 1,5 cm.’lik kare şeklindedir. Dördüncüsü, minber külâhının altında olup o da 1,5 cm ebadındadır.)
Cami’nin bulunduğu caddenin üst tarafında başka bir cami kalıntısı var. Minaresi yarıya kadar yıkılmış sadece dış duvarlarının bir kısmı kalmış. 1546 tarihli bu yapının banisi Kanuni sultan Süleyman’ın helvacıbaşısı İskender Ağadır. (Ekte kullandığım wikimapia haritasında “St. Anastasia Manastırı Kalıntıları” yazan yer)
Sokollu Caminin hemen yan tarafında Özbekler Tekkesi diğer adıyla Buhara Tekkesi Mescidi… İstanbul defterdarı İsmail Bey tarafından 1692 yılında yaptırılmış. 1887 yılında bir onarım görmüş fakat günümüze ulaşamamış. (2008 yılında restore ediliyordu)
Eski Eminönü Belediye Sarayı’nın altındadır. Bizans dönemindeki ismi Theodosius Sarnıcıdır. 2. Teodosius tarafından 428 ile 443 yılları arasında inşa ettirilmiştir.
Eski İstanbul’u #Hayallemek
Eski ve yeni fotoğrafları yan yana getirerek zamanın kente etkisini çarpıcı şekilde görmek mümkün oluyor. Eski ve yeni kolajlarını #hayallemek etiketiyle Twitter'dan paylaşıyorduk. Bugün mail yoluyla bize ulaşan Ali Cihan Akyüz…
Öncesi sonrası ile Tophane
İsmini Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu Cihangir'den alan semte bakıyorsunuz. Fotoğrafçının makinesini koyduğu yer ise Tophane Kışlası'nın talim alanı.
Fotoğraf 1889 öncesine ait. 1889 öncesi yazmamın sebebi fotoğrafta…
Dünya Sağlık Sokak 1969 ve günümüz
#Taksim Dünya Sağlık Sokak'ın 46 yıl öncesini #hayallemek ...
The Marmara Otel'in Gümüşsuyu'na bakan sokağın 1969'daki ve günümüzdeki hali.
Macar Kardeşler Caddesi’nde #hayallemek
#Fatih Macar Kardeşler Caddesi'nin günümüz fotoğrafı ile 1960 yılındaki fotoğrafının kolajlı hâli. 1960'lı yıllarda yol genişletmek için caddenin sol tarafı yıkılmış. Kolajda kullanılan eski fotoğraf 1960'ta yapılan…
The Marmara yokken…
Taksim Meydanı'nda The Marmara Oteli yokken yerinde ne vardı? Bu sorunun cevabını veren bir kolaja bakıyorsunuz. 1973 yılında inşa edilen otelin olduğu yere ait 1969 tarihli bir fotoğraf...
#hayallemek #Taksim #Beyoğlu #istanbul…
Taksim Meydanı’nda Turist Ömer’i #hayallemek
Turist Ömer Uzay Yolunda filminin çekildiği günleri #hayallemek . 1973 yapımı filmin tanıtımı için şehrin sembol mekanlarında fotoğraflar çekilmiş. O fotoğraflardan biri günümüz fotoğrafı ile bir arada... 1970'te yanan AKM…
Yavuz Er Sinan Camii’nin eski günlerini #hayallemek
Yavuz Er Sinan Camii önünde eski günleri #hayallemek .. Unkapanı Eski Sebze Hali'nin olduğu yer. Günümüzde #Unkapanı Köprüsü'nden #Eminönü 'ne döndüğünüz nokta. Merak edenler için camiye ismini veren "Yavuz Er" hikayesi burada…