Anasayfa

Unkapanı’nda Zeyrek semtindedir. Buraya ilk yapıyı Bizans İmparatoru İoannes Komnenos’un eşi Eirene yaptırmıştır. “Evrenin hakimi İsa” anlamı taşıyan Christ Pantokrator şapelinin yapım tarihi 1118-1124 yıllarıdır. Eşinin ölümünden sonra İoannes Komnenos ilk yapının yanına bir kilise daha yaptırdı ve Theotokos Eleousa’ya adadı. Daha sonra bu iki yapı birleştirildi ve Komnenos ve Palaiologos hanedanlıklarının İmparatorluk mozelesi haline geldi. Tüm bu yapıların mimarı Nikeforos’tur.

Yukarıda saydığımız bu yapı bloğunun altında Fokas Sarnıcı bulunur.

Latin işgali döneminde yapıdaki kutsal eşyalar yağmalandı. Bu eşyalardan biri Hz. İsa’nın gerildiği düşünülen çarmığın bir parçasıydı(Fransa’da). Buradan yağmalanan birçok eser Venedik’teki Saint Marco Kilisesi’ndedir.

İstanbul’un fethinden hemen sonra, Fatih Sultan Mehmet tarafından atanan ilk patrik Gennadios bu kilisede görevliydi.

Pantokrator Kilisesi, Fatih Sultan Mehmet tarafından bir medreseye dönüştürüldü. Medresenin ilk müderrisi Molla Zeyrek Efendidir. Zeyrek Farsça “zeki” manasına gelir.Ekşi sözlükte “grimaud” nickli kullanıcı camiye çevrildikten sonraki tadilatları şöyle anlatır.”Evliya Çelebi, on altıncı yüzyılda mimar sinan tarafından temizlenen ve onarılan camide “kubbe ve kemerler içinde altın sürülmüş resimler” gördüğünü, sütunların “kıymetli taşlardan” yapıldığını belirtir. Molla Zeyrek Camii, 1756’da bölgede önemli ölçüde tahribat yapan cibali yangınından ya da 1766’daki büyük depremden sonra, ciddi bir onarımdan geçtiği belirtilmektedir. bu tamirat sırasında, kubbeleri taşıyan sütunların yerlerine bugün mevcut olan barok üslubundaki payeler ile mihrap ve hünkar mahfili yapılmıştır.”

Zeyrek Camii’nin restorasyonu yıllardır sürmekte. Restorasyonla ilgili buradan bilgi alabilirsiniz.

(Siyah beyaz fotoğraf 2.Abdülhamit arşivinden… Raoult tarafından çekilmiştir.)