Sokollu Mehmet Paşa Camii (K.Ayasofya)

Sultanahmet Camii ile Küçükayasofya Camii arasındaki Kadırga yokuşunda 2.m.lik duvarla çevrili bir alanda yapılmıştır. Caminin banisi Sokollu Mehmet Paşa, mimarı Mimar Sinan’dır. Eğimli bir arazide, tek minareli, tek kubbelidir. Sokollu Mehmet Paşa’nın İstanbul’da iki yerde kendi adını taşıyan camilerden biridir ve eşi (2. Selimin kızı Esma Sultan) adına yaptırdığı camidir. Diğer cami ise kendi adına yaptırdığı, Azapkapı’daki Sokollu Mehmet Paşa Camii‘dir. Sokullu Mehmet Paşa Bosna’nın Vişegrad kadılığındaki Rudo kasabasına uzak olmayan (Osmanlı idaresi altında iken Sokol olarak adlandırılan) Sokoloviçi (Slav dillerinde ‘şahin’ demektir) köyünde doğmuştur. Sokollu ismi buradan gelmektedir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve gene Kanuni Sultan Süleyman, 2. Selim ve 3. Murat devirlerinde toplam 14 yıl, 3 ay, 17 gün Osmanlı İmparatorluğu’nun sadrazamlığını yapmış bir Boşnak asıllı Osmanlı devlet adamıdır. Kanuni Sultan Süleyman’ın son vezir-i azamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu’nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibariyle hem de icraatları, projeleri ve kişiliği nedenleriyle en büyük Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. İki metreyi aşan boyu ile aynı zamanda en uzun boylu Osmanlı sadrazamı idi.

Sokollu Mehmet Paşa Camii ününü göz alıcı İznik çinileriyle berraklaşan, dengeli ve aydınlık iç mekânına borçludur. İstanbul’daki ancak birkaç camide bulunan Hacerülesvet taşının Kabe’den getirilmiş küçük parçalarından dördü Sokollu Camisi’ndedir. (http://www.sinanasaygi.com/) (Birincisi, giriş mahfilinin altındadır. Dikdörtgen taş 2×3 cm. uzunluğundadır. İkincisi, mihraptaki Kur’ân âyetinin hemen altında olup 3×1,5 cm. ebadındadır. Üçüncüsü, minber kapısı üzerinde 1,5 cm.’lik kare şeklindedir. Dördüncüsü, minber külâhının altında olup o da 1,5 cm ebadındadır.)

Cami’nin bulunduğu caddenin üst tarafında başka bir cami kalıntısı var. Minaresi yarıya kadar yıkılmış sadece dış duvarlarının bir kısmı kalmış. 1546 tarihli bu yapının banisi Kanuni sultan Süleyman’ın helvacıbaşısı İskender Ağadır. (Ekte kullandığım wikimapia haritasında “St. Anastasia Manastırı Kalıntıları” yazan yer)

Sokollu Caminin hemen yan tarafında Özbekler Tekkesi diğer adıyla Buhara Tekkesi Mescidi… İstanbul defterdarı İsmail Bey tarafından 1692 yılında yaptırılmış. 1887 yılında bir onarım görmüş fakat günümüze ulaşamamış. (2008 yılında restore ediliyordu)