Eminönü’nde, Mısır çarşısı ve Yeni Cami arasındadır. Yeni Cami külliyesinin bir parçası olarak Mimar Mustafa Ağa tarafından 1663 yılında inşaa edilmiş yapıya sonra “Havatin” (Şerefli Kadınlar) türbesi ve Cedid Havatin Türbeleri (Yeni Şerefli Kadınlar Türbesi) eklenmiştir. Bu eklenen yeni türbelerin tarihleri tam olarak bilinmemektedir. İstanbul Türbeleri kitabında Hatice Turhan Sultan Türbesi hakkında şu bilgiler yer alır;
Türbe Valide Sultan adına yapılmışsa da daha sonra buraya Sultan IV. Mehmet ve padişah ailesinden bazı kişiler gömülmüştür. Hatice Turhan Sultan Sultan İbrahim’in eşi Sultan IV. Mehmed’in de annesidir.
Mimari yönden Sultanahmet Türbesi’ne benzeyen bu türbe kare planlı bir mekân ile türbenin ön cephesinde 15.00×15.00 m. ölçüsünde bir revaktan meydana gelmiştir. Bu revak kırmızı ve beyaz taşların alternatifli olarak örülmesinden meydana gelen sivri kemerler ve duvara bitişik payelere dayanmaktadır. Revakın orta bölümü pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür. Revak çini süslemeli ve kalem işi süslemeler ile bezelidir. Buradaki beyaz zeminli dikdörtgen panoların ortalarına kırmızı ve soluk yeşil renkte şemseler yapılmış ve içleri çiçek demetleri ile doldurulmuştur. Panoların köşelerinde ise kırmızı renkte dolgu motifleri bulunmaktadır.Türbe kapısının sağ tarafında mealen “Ey kapılar açan Allahım bize hayırlı kapılar aç” yazısı yer almaktadır.
Türbe kesme taşlardan yapılmış revakın yer aldığı cephe dışında iki sıra pencere ile aydınlatılmıştır. Bunlardan alt sıra pencereler dikdörtgen mermer söveli olup demir lokmalı parmaklıkları vardır. Üst sıra pencereler sivri kemerli alçı şebekelidir. Türbenin içerisi çini ve kalem işleri ile bezenmiştir. Burada İznik işi çinilere yer verilmiştir. Pencerelerin üzerindeki yazı kuşağı ile sonuçlanan bölümün üzerindeki duvarlara
ve yapıyı örten kubbe klasik malakâri süslemelerle bezelidir. Buradaki orijinal bezemeler 1959 yılında yapılan restorasyon sırasında ortaya çıkarılmıştır. Klasik madalyon ve rozetlerden oluşan bu bölümdeki kalem işleri orijinal kalem işlerinin tekrarı olarak XIX.-XX. yüzyıl arasında yapılmıştır. İç mekânı çepeçevre kuşatan çini kuşakta Mülk suresinin 1.30. ayeti yazılıdır. Türbenin batı duvarı içerisine iki satırlık talik yazılı bir kitabe bulunmakta olup bu kitabe Sultan IV. Mehmet’in türbeye gömülmesi sırasında buraya
konulmuştur.
Kitabe:
“Mehemmed Han-ı Rabi ibn-i İbrahim-Ferruh-dem
Onunla bulmuştu izz ü şevket tahtı Osmanî
Hitab’ı ircil ahir erince canib-i Hak’tan
Müşerref eyledi ruhu revanı bağ-ı rıdvanı
Kemal üzre bulup kadr-ü ayarın ehl-i İrfanın
Müsahip eylemişti Fenn-i abd-i senahanı
O yerde yattığınca Hazret-i Hak eyleye daim
Serir-i ma’delette Gazi Sultan Mustafa Hanı”
Türbenin önündeki revakın sağ tarafına Sultan III. Ahmet zamanında bir kütüphane yaptırılmıştır. Ayrıca türbenin yanına sonradan Havatin ve Cedid Havatin denilen iki türbe daha yapılmıştır.
Türbede Sultan IV. Mehmed Hatice Turhan Sultan’ın yanı sıra Sultan II. Mustafa Sultan III. Ahmet ve Sultan I. Mahmut gömülüdür. Bunların yanı sıra III. Ahmet’in kızları Sabiha Rukiye ve Naile Sultan III. Ahmet’in oğulları Mehmet Abdülmelik Mustafa Murat; Sultan II. Mustafa’nın oğulları Şehzade Süleyman Şehzade Ali Şehzade Mehmet Şehzade Hasan kızları Emetullah ve Fatma sultanlar; III. Ahmed’in kadınlarından Zeynep Kadın olmak üzere 44 mezar bulunmaktadır.
Hatice Turhan Sultan Türbesini harita üzerinde görmek için tıklayın.