Atik Valide (Çemberlitaş) Hamamı, Nûrbânû Sultan’ın hayratlarından biridir. Nûrbânû Sultan, Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu II. Selim’in eşi ve III. Murat’ın annesidir. Hamam, Üsküdar’daki Vâlide-i Atik Külliyesi’ne gelir sağlaması için yaptırılmış ve vakfedilmiştir. Hamamın mimarı ise ünlü Mimar Sinan’dır. Hamamın yapım tarihi ise 1584 yılıdır.
Hamam, erkekler ve kadınlar için ayrı ayrı bölümlere sahip bir çifte hamamdır. Erkekler kısmının girişi Divanyolu Caddesi üzerindedir. Giriş kapısı üzerinde altı mısralık bir kitabe vardır. Kitabede hamamın yapılış amacı ve vakfiyesi anlatılmaktadır. Kadınlar kısmının girişi ise Sultan Mahmut Türbesi tarafındadır. Ancak bugün kadınlar da erkekler girişini kullanmakta ve içeriden yeni açılan bir yan kapı ile kendi bölümlerine ayrılmaktadırlar.
Hamamın her iki bölümünde de soyunma yeri, ılıklık ve sıcaklık olmak üzere üç ana mekân vardır. Soyunma yerleri, büyük kubbelerle örtülü geniş salonlardır. Etrafında üç kat halinde soyunma odaları bulunmaktadır. Her iki kubbede de aydınlık feneri vardır. Aydınlık fenerleri, hamamın içini gün ışığı ile aydınlatmaktadır. Bugün sadece kadınlar kısmının aydınlık feneri orijinal durumdadır.
Ilıklık bölümüne geçmek için üçer kubbeli bir koridordan geçilir. Ilıklıkta orta kubbenin altından girilen ahşap bir kapı ile sıcaklık bölümüne geçilir. Hamamın sıcaklık bölümleri ise Mimar Sinan’ın ustalığını gösteren ilginç bir plana sahiptir. Dıştan kare olan bu mekânlar içeride, on iki sütundan oluşan bir sütun halkası ile on iki köşeli bir çokgene dönüştürülmüştür. Onikigen ile dış kare arasında kalan dört köşeye büyük bir ustalıkla kubbeli halvet hücreleri yerleştirilmiştir. Halvetler arasında da dört adet sofa oluşturulmuştur. Sıcaklığa bu sofalardan birinden girilmektedir.
Sıcaklık bölümünün ortasında çok yüzlü büyük bir göbek taşı bulunmaktadır. Göbek taşı, hamam kültürünün vazgeçilmez unsurlarından biridir. Burada misafirler, sıcak suyun ve buharın etkisiyle terleyerek vücutlarını rahatlatmaktadır. Sıcaklık bölümünün kubbesinde küçük delikler vardır. Bu delikler cam fanuslar ile kapatılmıştır. Bu sayede hem ısı kaybı önlenmiş hem de mekân güzel bir şekilde aydınlanmıştır.
Atik Valide (Çemberlitaş) Hamamı, hem tarihi hem de mimari açıdan değerli bir eserdir. İstanbul’a gelen yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktalarından biridir. Hamam, günümüzde de hizmet vermekte ve misafirlerine geleneksel hamam keyfini yaşatmaktadır.
Çemberlitaş Hamamı Fotoğrafları
