İstanbullular bilirler, Sefaköy ile Halkalı arasındaki yol, trafikte özellikle kamyonlara tahammülde zorlananlar için sıkıntılı bir yoldur. Ancak bu yol üzerinde göz açan, yeşillikler arasında gönül okşayan, merak uyandıran bir bina vardır. Büyük, geniş, yeşil alanın içine rahatça yayılmış bu sakin yapı, büyük vatan şairi Mehmet Akif Ersoy’un hem öğrencisi, hem hocası olarak içinde yıllarını geçirdiği Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi yeni adıyla Sabahattin Zaim Üniversitesi’dir.
Mektep, Tanzimat döneminde başlayan mesleki eğitim ve öğretim kurumlarının açılması ve geliştirilmesi çalışmalarının bir sonucu olarak 1892’de açılmıştır. Bu mektep için Hurşit Paşa çiftliği satın alınmış ve buraya okul binaları inşa ettirilmiştir.
Aslında 1889’da ilk talebeleriyle Ahırkapı’da öğretime başlayan mektep, 1892’de asıl binasına yerleşmiş Mehmet Akif öğrenimine Ahırkapı’da başlayıp 1893’te Halkalı Ziraat Mektebi’nden birincilikle mezun olmuştur. Mehmet Akif üç yıl sonra mezun olduğu okula, Kitabet-ı Resmiye yani kompozisyon hocası tayin edilmiştir. Buradan sonra yirmi yıllık memuriyet hayatında çeşitli kademelerde yine Ziraat ve Baytarlık alanında hizmet veren büyük şair Halkalı’da ki mektebiyle gönül bağını daima korumuş olacak ki , 1910’da Baytarlık Mektebi mezunlarınca kurulan ‘Baytar Mektebi Alisi Mezununi Cemiyeti’ne başkan seçilmiştir.
Yapı bir süre Halkalı Tarım Meslek Lisesi olarak hizmet verdikten sonra günümüzde İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi olmuştur…
Sabahattin Zaim Üniversitesi kendi internet sitesi üzerinde okul binası hakkında oldukça detaylı bir metin hazırlamış;
Osmanlı Devleti döneminde tarımsal eğitim konusunda ilk girişim 1848 yılında Yeşilköy’ de Mekteb-i Zirai Şahane’nin kuruluşu ile olmuştur. Ancak bu okul çeşitli nedenlerle ikinci eğitim yılında kapatılmıştır.
1867 yılında yayınlanan bir kararname ile vilayet merkezlerinde birer ziraat mektebi ve numune çiftliği kurulması öngörülmüştür. Fakat 1884 yılına kadar bu konuda herhangi bir girişim olmamıştır. 1884 yılında yayınlanan bir nizamname ile ziraat mektebi kuruluş çalışmaları başlatılmıştır. Bu yıllarda Ticaret Nezareti bünyesinde Ziraat Müdür-i Umumiyesi kurulur. Bu Müdürlüğün başına; Fransa’nın Grinyon Ziraat Yüksek Okulundan mezun olmuş Agop Amaysan Efendi getirilir.
Okul tesisi için, Mısırlı Hurşit Paşa’nın eşi Rukiye hanıma ait 5984 dönümlük Halkalı’daki arazi 2000 altına satın alınır. Okul yapımı için Ticaret Nezaretinde bir hazırlık komisyonu kurularak inşaata başlanır. Bu arada zirai öğrenim görmek üzere Fransa’ya 8 öğrenci gönderilir. İnşaatın birinci bölümü bitince ödenek de biter. İnşaat iki yıl bu şekilde bekler. Daha sonra Zihni Paşa’nın Ticaret Nazırlığı döneminde Ziraat Müdür-i Umumisi Nuri Bey, Fen-i Baytari Müşaviri Mehmet Ali Bey ve Ziraat Müfettişi Agadon Efendi’den oluşan komisyon kurularak inşaat tamamlanır.
Halkalı Ziraat Mektebinde ilk öğrenciler Mülkiye baytarı talebeleridir. 1889 yılında alınan ilk 25 öğrenci derslere Ahırkapı’da bulunan Tıbbıye-i Mülkiye Mektebinde, bu okulun öğrencileri ile birlikte devam ederler. Bunlardan öğrenciliklerini sürdüren 19 öğrenci 1891 yılında inşaatı henüz tamamlanmamış olan Halkalı’daki okula nakledilir.
Okulun resmi açılışı 13 Ekim 1892 Perşembe günü Ziraat Bankası Müdür-i Umumisi Celal Bey tarafından yapılır. Açılış töreninde bir yıl önce sınıflarını birincilikle geçen Mehmet Akif Ersoy ve Agadon Efendiye hediyeler verilir.
Bu dönemde okulun adı Halkalı Ziraat ve Baytar Mekteb-i Alisi’dir. Mehmet Ali Bey okula ilk Müdür olarak atanır. İstirati Efendi İkinci Müdürlük, Zagaryan Efendi de Çiftlik Müdürlüğü görevine getirilir. Ayrıca beş şubeden bir Ziraat Teknik Kurulu oluşturulur. Bu kurulun başkanlığına Aran Efendi getirilir. Şube başkanlıklarına Agadon Efendi, Mashar Bey, Vahan Bey ve ek görev olarak Mehmet Ali Bey getirilirler.
1893 yılında okul ilk mezunlarını verir. Bunlar hazırlık sınıflarına Tıbbiye-i Mülkiye mektebinde başlamış ve 1891 yılında Halkalı’ya nakledilmiş öğrencilerdir. Bu öğrencilerin ikinci bölümü 1894 yılında mezun olurlar.Okul binası ziraat ve baytar öğrencileri için yetersiz kalınca 1894 yılında Baytar Mektebi Cindi Meydanında kiralanan bir binaya nakledilir. Bu okulun müdürlüğüne Mehmet Ali Bey atanır. Ziraat Mektebi müdürlüğüne de Mashar Bey getirilir.
Halkalı Ziraat Mekteb-i Alisi ilk mezunlarını 1895 yılında verir. 1892 yılında bu okulun açılışı sırasında kapatılan Orman Maadin Mektebi’nin öğrencileri de Halkalı’ya nakledilir. Bu durum 1910 yılında Orman Mekteb-i Alisi’nin açılışına kadar sürer.
1908 Devriminden sonra, ziraatin çeşitli dallarında ihtisas görmek üzere Avrupa’ya öğrenciler gönderilir. Bunlar Avrupadan döndükten sonra okulda ihtisasları ile ilgili şubelerde görev alırlar. Ali Rıza, Nurettin, Süreyya Beyler Avrupada ihtisas yapmış öğrencilerdendir.
I. Dünya savaşı başlangıcında, 1914 yılında diğer okullarda da olduğu gibi Halkalı Ziraat Mektebinde de derslere ara verilir. Öğretmen ve öğrencilerin büyük çoğunluğu cephelere koşarlar ve gazi olurlar, şehitlik mertebesine ulaşırlar. 1916 yılında savaş içerisinde zirai üretim, tohum muayenesi ve dağıtım gibi konularda duyulan ihtiyaç üzerine okul yeniden açılır. 1922 yılında Okul Müdürlüğü Rektörlük ünvanı alır. İlk Rektör Ali Rıza Erten (1922-1924) olur. Muhlis Erkmen (1924-1927) ve Süreyya Genca (1927-1928) takip ederler.
Son Rektör Faik Beyin döneminde çıkartılan Islah-ı Tedrisat Kanununun gereğince okul 1928 yılında kapatılır. 1930 yılında Halkalı Ziraat Mektebi adı ile 3 yıl süreli orta dereceli meslek okulu olarak yeniden öğretime açılır. 1980 yılında öğretim süresi 4 yıla çıkartılır. Bakanlığımızın 14.11.2000 tarih ve MKD-BDR.2.06.2000/133 sayılı olurları ile 2001-2002 Öğrenim yılından itibaren peyzaj ağırlıklı öğretim yapması uygun görülür ve okul Zirai Üretim İşletmesi ve Peyzaj Meslek Lisesi adını alır.
04.07.2005 tarih ve 2005/9139 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile okul kapatılır ve yerine Halkalı Zirai Üretim İşletmesi Tarımsal Yayım ve Hizmet İçi Eğitim Merkezi Müdürlüğü kurulur.
Müdürlüğün ardından ise arazi İlim Yayma Vakfı’na, üniversite kurulması amacıyla tahsis edilir. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İlim Yayma Vakfı tarafından, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun vakıf yükseköğretim kurumlarına ilişkin hükümlerine tabi olmak üzere, 24.04.2010 tarih ve 27561 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununa ek maddeler eklenmesiyle ilgili, 5981 sayılı yasa ile kamu tüzel kişiliğine sahip bir vakıf üniversitesi olarak kurulmuştur. Mehmet Âkif’in hem öğrencilik hem de hocalık yaptığı bu mekânda bugün İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi hizmet vermektedir. Mehmet Âkif ve arkadaşlarının yemekhane salonu bugün İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Mehmet Âkif Ersoy Fuaye Salonu olarak kullanılmakta, iç kapı üzeri ve çevresini tam kıtalarıyla İstiklâl Marşı ve Âkif’in büyük portresi süslemektedir. Aynı kampüste Mehmet Âkif Ersoy Tarım Müzesi de yer almakta ve gençlere her fırsatta büyük şairimizi hatırlatmaktadır.
