İstanbul’un Ayvansaray semtinde bulunan Atik Mustafa Paşa Camisi, Orta Bizans döneminden kalma bir yapıdır. Eski adı “Kristos Pantepoptes” olan cami, 1059 yılında İmparator II. İsaakios Komnenos tarafından yaptırılmıştır.
Caminin plan tipi, yaygın olarak kullanılan Kare İçinde Haç Planı’dır. Bu plan tipinde, kare bir zemin üzerine haç şeklinde bir plan oturtulur.
Caminin içinde Doğu Roma dönemine ait hiçbir bezeme bulunmamaktadır. 1957 yılında yapılan bir restorasyon sırasında, binanın güney cephesinde, badana tabakasının altında fresklerin olduğu tespit edilmiştir. Bu freskler, Ayios Kosmas, Hagios Damianos ve baş melek Mikail’e aittir.
Caminin adı, içinde bulunan Hz. Cabir makamı ve türbesine dayanmaktadır.
Caminin minaresi, 1894 yılında meydana gelen depremde zarar görmüş ve sonraki yıllarda yenilenmiştir. Klasik üsluptaki mihrap ise apsis eksenine eklenmiştir. Minber, kürsü ve mahfil gibi ahşap kısımlar ise herhangi bir sanat değerine sahip değildir.
Atik Mustafa Paşa Camisi, İstanbul’un önemli tarihi miraslarından biridir. Bizans ve Osmanlı dönemlerinin izlerini taşıyan bu yapı, şehrin kültürel zenginliğini yansıtmaktadır.
Caminin tarihi hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bazı kaynaklar, yapının V. yüzyılda Markos ve Petros havarilerine ithafen inşa edildiğini ileri sürmektedir. Diğer kaynaklar ise, kilisenin IX. yüzyılda İmparator Theophilos’un kızı Tekla tarafından Azize Tekla adına yaptırıldığını iddia etmektedir.
Caminin kesin olarak bilinen tarihi, 1059 yılına dayanmaktadır. Bu tarihte İmparator II. İsaakios Komnenos, kiliseyi muhteşem bir şekilde tamir ve tezyin ettirmiştir.
İstanbul’un fethi sırasında kilise ne durumda olduğu bilinmemektedir. Ancak, fetihten sonra Sadrazam Koca Mustafa Paşa tarafından camiye çevrilmiştir. Caminin adı, içinde bulunan Hz. Cabir makamı ve türbesine dayanmaktadır.
Atik Mustafa Paşa Camisi Fotoğrafları
