Arpacılar Camii (Şeyh Geylani Mescidi)

Sirkecidedir. Fetih dönemi camilerindendir. Banisi Mehmet Geylani’dir. Cami girişindeki günümüz kitabesinde şunlar yazar; 

“ŞEYH GEYLANİ MESCİDİ VE TÜRBESİ ARPACILAR CAMii
(HİCRİ – 857  MİLADİ- 1453)
Tarihi seyriyle şu isimlerle yad edilip ve günümüzde de yukarıdaki ismiyle anılan mezkur Mescid ilk önce Şeyh Mehmed Geylani, bir ara Bursa Mescidi Tekkesi ve nihayette zamanımızda olduğu gibi Arpacılar Camii adlarını taşımıştır. Fatih Sultan Mehmed, Eminönü ve civarını “Şeyhi Kamil’im” diye hürmet ettiği ve Akşemseddin Hazretlerinin zikir ve fikirdaşı olan Mehmed Geylani’ye temlik etmiştir, o da sahibi bulunduğu bu sahaya Halen içerisinde ibadet etmekte olduğumuz camii ilk firsatta yapmıştır. Hayrat kayıtlarında türbenin 1453’te yapıldığı belirtilmiştir. Demek oluyor ki bu caminin yapılma tarihi istanbul’un fethedildiği tarih olan 1453 yılına rastlamaktadır. Camimizin banisi bulunan büyük veli Mehmed Geylani ve muhterem biraderleri Ali Geylani Hazretleri Mescidin ilk giriş kapısının bitişiğinde kendi adlarını taşıyan müstakil türbelerinde medfundurlar. Burada imamet, hitabet ve meşihatlık nesilden nesle intikal eden bir tevarüs suretiyle son zamanlara kadar devam etmiştir. Arpacılar adı geçen asrın ikinci yarısı başlarına kadar büyük şehrin arpacı dükkanlarının bu yol üzerinde bulunmasından kalmıştır. Camimizin Fatih devrinden kaldığı, muhtelif zamanlarda büyük yangınlarda harap olup yeniden ihya edildiği bilinen gerçeklerdendir. Bugünkü şekli ise 2. Mahmud tarafından yaptırılan ahşap ve fevkani şeklin muhafazasıdır. Büyük Fatih Sultan Mehmed zamanından kaldığı ve muhtelif zamanlarda büyük yangınlarda harap olduğu, fakat tarihi durumu çok iyi bilindiğinden her devirde yeniden ihya edildiği bilinen TARİHİ ARPACILAR CAMİİ SON DEFA 2. MAHMUD TARAFINDAN AHŞAP VE FEVKANİ OLARAK İHYA EDİLMİŞTİR. CADDEYE AÇILAN KAPININ ÜSTÜNDE YESERİZADE MUSTAFA İZZET EFENDİNİN TALİK HATTI İLE ŞAİR RASİH’İN BÎR TARİH KİTABESİ BULUNMAKTADIR. Kapının hemen bitişiğinde, Fetih ordusunda Bahçekapı Kumandanlığı yapmış
ve Fatih’in Şeyh-i Azizim Muhterem Efendim diye daima hürmet ettiği Kutbul-arifin eş-Şeyh Muhammed Geylaniyyil Kadiri ve kendisi gibi büyük bir veli olan biraderleri Kutbul-arifin eş-Şeyh Ali Geylaniyyil Kadiri Rahimetuallah Hazretlerinin medfun bulunduğu müstakil türbe bulunmaktadır. Mehmed Ziya Bey bu zat hakkında şu malumatı veriyor:
“A’yan azasından olup Evkaf Nazırlığı da yapmış olan Bursalı Rıza Efendi, Fatih temliknamesini (Mülk edinme belgesi) Sultan Mecid’e gösterip, Sultan Mehmed’in el yazısıyla olduğunu söyler. Bunda şöyle beyan edilmekte:
“Allah-ü Teala Hazretleri’nin avn ü nusreti, Resulü Ekrem Efendimiz’in imdad-ı ruhaniyeti ve eizza-i kiramın muzaheret-i maneviye ve fi’liyeleriyle benim gibi bir abd-i acize, belde-iazime ve meşhureden olan İstanbul’un fethini müyesser kıldığına teşekküren Şeyh-i azizim Mehmed Geylani Efendi’ye işbu temlikname ile Bağçekapusu ve civarını temlik etdim. Cami girişindeki kitabede:
Gazi   Şehinşahı   cihan   Dara  Haşem  Mahmud   Han
Fermanı hükmü her zaman mahzi keramettir heman
Lütfü  inyet  mayesi  cudü  himem  sermayesi
Ol nur-ü mahzın  sayesi  cismi  cihane oldu can
Asan hayr amalidir bezli nukut a’malidir.
Ihsan-ü şefkat halidir ol şehri  yaarin anbean
İşte bu medfun iki zat ŞEYHEYNİ kerrubi sıfat
Fatihle etmişler bina vakt ile gelmiş inhima
Keşfedüp ol zilli Hûda tecdide emretti neman
Ol camii hikmat müdam vermektedir dehre nizam
Tanzimi   devlettir meram baavnu Rabbül müstean I
Böyle şehinşahı  Hûda çünkü  bize etti  ata
Kadrin  bilüp  eyle  dua  sıdk  ile  ruzanü  şeban
Durdukça   nüh  takı  zemin  lutfile  Rabbülalemin
Kılsın hatalardan  emin Rasih  budur  virdü  zeban
Tarihi bala camii şirret hem ala camii ‘Yaptı  bu  vala camii  emreyleyüp �
MAHMUD HAN'”

Bunalara ek olarak fetih döneminde bu mescid’in yerinde San Markus Kilisesi vardı.

Bu camiye yakın bir noktada fetih sırasındaki olumlu tutumlarına mükafat olarak Karaim Yahudilerine burada bir ibadethane  yapma izni verilmişti.
Ayrıca Bedüüzzaman Sait Nursi 1925 yılında, 20 gün kadar sorgulandığı İstanbul’da bu camide kalmıştır.

Harita üzerinde görmek için tıklayın.