Geçen haftanın ve bu haftanın gündeminin parçası olan Büyükada Rum Yetimhanesi’ne birde tarih açısından bakalım istedim. (Binanın bana ait bir fotoğrafı olmadığından internetten derlediklerimi kullandım.)
Bina dünyanın ikinci, Ayrupa’nın ise en büyük ahşap binası olarak 1800’lü yılların sonunda bir Fransız şirketi tarafından Mimar Alexandre Vallaury’e yaptırılmıştır. Binanın asıl yapılış amacı otel (Prinkipo Palas Oteli) ve otel işletmesindeki kumarhanedir. Büyükadadaki bu otel yatırımın Kumarhane kısmının olacağı söylentisi dönem padişahı 2. Abdülhamit’in kulağına gitmiş padişahın “müdahalesi” sonucu Fransız şirket yatırımdan vazgeçerek yapıyı satılığa çıkarmıştır. Yarım kalan haliyle Balıklı Rum yetimhanesinin kullanımı için dönemim en zengin Rum ailelerinden olan Andreas Syngros Vakfı tarafından 15 bin Osmanlı lirası karşılığında satın alındı.
Başka bir zengin Rum ailesi olan Zarifis’lerin 3 bin 700 altın Osmanlı lirası da bu meblağa katılınca, aynı amaçla bin 180 Osmanlı lirası bağışta bulunan Sultan Abdülhamit, kamu yararına olan durumlarda olduğu gibi bir ferman yayınlayarak bu binayı “Balıklı Rum hastanesinde barınan kimsesiz Rum çocuklarına hizmet vermesi için, Rum patrikhanesinin himayesine” verdi.
Bina, 21 Mayıs 1903’te Sultan Abdülhamit’in ve dönemin Patriki 3. İoakim’in de hazır bulunduğu bir törenle yetimhane olarak hizmete açıldı.
206 odalı bu dev binada 15 personel, 3 Rum, 2 Türk öğretmen görevliydi.
Birinci Dünya Savaşı sırasında Kuleli Askeri Lisesi buraya taşınmış. Birinci Dünya Savaşı sonunda, İngilizler’in Mondoros Mütarekesi’ne dayanan istekleri üzerine okul binası boşaltılmış. Bina İngilizler tarafından Ermeni yetim ve göçmenlerine tahsis edilmiş.(5 Kasım 1920)
Savaş dönemi sonrası bina tekrar Rum vakfı tarafından idare edilmiş. Bu durum 21 Nisan 1964’te Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün binayı devralmasıyla sona erdi.
1964 sonrası Rum vakfının ve Patrikanenin hukuki yolları denemesi 2007 yılıyla beraber AİHM’ne taşındı.
29 Kasım 2010 tarihinde Büyükada Rum Yetimhanesi tapusu Fener Rum Patrikanesine verildi.
Büyükada Rum Yetimhanesini nerede? harita üzerinde görmek için tıklayın.
[mappress mapid=”2″]