Hebdemon’dan Makri Hori’ye, Makri Hori’den Bakırköy’e…
Bakırköy’ün tarihi 4. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Yerleşke, Roma’nın iki başkentini birbirine bağlayan Via Egnatia (Egnatio Ados) yolu üzerinde yer almakta olup, Hebdomon[1] ismini taşıyan bir balıkçı ve sayfiye köyü niteliğinde olmuştur. Yenimahalle ve çevresinde yer alan Hebdomon yerleşimi 1. Theodosius döneminde yapılmış olan Ayios İoannes Prodromos (Vaftizci Yahya) Kilisesi ve kilise civarına yapılan pek çok görkemli yapı ile Bizans soyluları için kent dışındaki sayfiye yerlerinden biri halini almıştır.
Cumhuriyetin 10. Yıl Kutlamaları. Bakırköy, 1933
Günümüzdeki Veliefendi Hipodromu’nun olduğu alan ve Çırpıcı Deresi vadisi Bizans ordusunun talimgâhı olarak kullanılmıştır. Askeri amaç ile kullanılan bu bölge, hem savaşa gidiş öncesinde, hem de zafer kazanılan savaşlar sonrasında bugün Altın Kapı olarak adlandırılan Porta Aurea’dan yaptıkları şehre giriş öncesinde, konakladıkları ve hazırlıkları gerçekleştirdikleri yerleşkeler olmuştur. Ayrıca Bizans’ı ziyaret edecek kişilerin, Hebdomon Limanı’nda indirilerek kente taşındığı bilinmektedir.
Dönemin önemli sayfiye yerleşimi olan Hebdomon’un; Latin İstilası döneminde yıkıcı bir yağmalama sonrası parlak günlerini kaybetmiştir.
Osmanlı Döneminde Makri Hori[2] adıyla küçük bir Rum balıkçı köyü olarak kalan yerleşim yerinin adı zamanla Türkçeleşerek Makriköy olarak anılmaya başlamıştır.
Daha önceleri Sakızağacı ve civarında şekillenen Makriköy, 17. yüzyılda inşa edilen Karadervişağa (Çarşı) Camii ve Hamamı ile Müslümanlar için bir yerleşme merkezi haline gelmiştir.
Sultan 2. Mahmud döneminde devlet Baruthanesi Makriköy’ün Ayastefenos (Yeşilköy) istikametine bakan kısmına yapılmıştır. Baruthanede çalışan Ermeni işçilerin köye yerleşmeleri ile Makriköy Baruthane tarafına uzanacak şekilde genişlemiştir.
19. Yüzyılda inşa edilen demiryolunun ulaşımını kolaylaştırması, 2. Abdülhamid döneminde zengin aileleri ve saray eşrafının Ayastefenos’a (Yeşilköy) yaptıkları sayfiye evleri, Reşadiye Kışlası (Bakırköy Devlet Hastanesi arazisi) Basmahane (Sümerbank) Osmanlının son yıllarında Makriköy’ün işlek bir merkez haline getirmiştir.
Cumhuriyet döneminde Makriköy Bakırköy ismini aldı (1925). Çimento Fabrikası ve Yağ Fabrikası gibi büyük tesislerin yapımıyla bu fabrikalarda çalışan işçilerin ray hattı kuzeyine doğru yeni yerleşimlerin olmasını sağladı. 1950-60 döneminde Baruthane arazisi üzerine Emlak Kredi Bankası tarafından inşa edilen Ataköy sonrası nüfus hızla artış göstermiştir.
[1] Hebdomon; Grek dilinde “yedinci” anlamına gelmektedir. Yerleşkenin Konstantinopolis’in merkezi olan Million’a yedi stadion uzaklığında olması nedeniyle bu şekilde isimlendirildiği düşünülmektedir.
[2] Makri: Hellen dilinde uzak.
Kaynaklar: İstanbul Ansiklopedisi; Bakırköy Maddesi. (syf. 1892-1916)
AYDIN, D.; Z. ESER.: “20. Yüzyıl Başında Bakırköy: Tarihi Haritalarda Geçmişin İzini Sürmek”, “Hebdomon’dan Yeni Araştırmalar: Bakırköy Eski Sümerbank Arazisinde Yürütülen Arkeolojik Kazılar”, Mimar.ist, İstanbul, Favori Basım Yayın ve Reklamcılık San. Tic. Ltd. Şti., 2018, Sayı: 61, ss.:38-45.
KARİPTAŞ, F. S.; c. GÜNEY.: “Bakırköy’ün Endüstri Mirasının Değerlendirmesi”, Mimar.ist, İstanbul, Favori Basım Yayın ve Reklamcılık San. Tic. Ltd. Şti., 2018, Sayı: 61, ss.:46-53.
MANGO, C.: “Hebdomon”, Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford, Oxford University Press, 1991, cilt: 2, s.:907
MILLINGEN, A. V.: Byzantine Constantinople: The Walls of the City and Adjoining Historical Sites, London, William Clowes and Sons Limited, 1899, s.:67
ŞÖLEN, A. Ş.: “Bakırköy”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, ed: Nuri AKBAYAR, cilt: 1, İstanbul, Ana Basım A.Ş., 1993, ss. 555-557.
ÖNCÜ, Ö. E.; S. ÇÖLMEKÇİ.: “Hebdomon’dan Yeni Araştırmalar: Bakırköy Eski Sümerbank Arazisinde Yürütülen Arkeolojik Kazılar”, Mimar.ist, İstanbul, Favori Basım Yayın ve Reklamcılık San. Tic. Ltd. Şti., 2018, Sayı: 61, s.:30-37.
UMAR, B.: Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İstanbul, İnkılap Kitabevi, 1993.
Bakırköy Belediyesi; bakirkoy.bel.tr
