Yunan sanatçı Athina Kazolea’nın hazırladığı “İstanbul’un Hanları” sergisi 23 Ocak – 17 Şubat 2013 tarihleri arasında İstiklal Caddesi Yunanistan Başkonsolosluğu’nda açılacak. Sergide yanından geçip gittiğimiz, unuttuğumuz Osmanlı hanlarının fotoğrafları ve hikayeleri sunulacak.
Komşu ülkenin İstanbul’da açacağı sergi ile ilgili konsolosluk tarafından yapılan duyuru şu şekilde;
Selanik Fotoğraf Müzesi (S.F.M.) ve Yunanistan İstanbul Başkonsolosluğun işbirligi ile düzenlenen sergi, (S.F.M.’nin yapımı/Tasarım-Vaggelis İoakimidis) PhotoBiennale programının bir parçasıdır ve Selanik- Kültür kavşağı programın çercevesinde sürmektedir.
Athina Kazolea, İstanbul’un eski Osmanlı hanlarında bulunan ve bir sebepten kullanılmayan kavramsal ve tarihsel anlatıları sunuyor. Alegorik bir açıklama oluşturmak için hanlar, tarih ve unutulmuşluk çerçevesinde fotoğrafçıya hizmet vermektedir. Kazolea’nın fotoğraflarında görüldüğü gibi insanların çoğu, hanlarda şu anda saklanan, gelişen ve ve adı olmayan kısa öykülerdeki insanlar gibi başsızdırlar. Izleyici, yorgun işçinin, sigara içen bir kişinin ve yıkanan birinin vücudu ile karşı karşıya kalıyor. Gerçekleştirilen çekimin sonunda geçmişten bir tek, kullanılan nesneler ve eser geriye kalıyor.
Kazolea’nın hanları geçmişten kalan sesler ve zaferlere hayat veriyor. Günlük hayatın temposu yeni göröntüler ile devam ediyor; esnaflar yıkanıyor, yemek yiyor ve çalışıyorlar. Sadece üretim sürecinin tekrarı değil, hayatın kendisi de, bu varolan parçalar sayesinde müslüman geleneğin “kabuğunu” özetliyor.
Hanlar için tarihsel bilgiler
“Unutulmuş olan, çöken, bakımsız ama hikayeler ve resimler ile dolu İstanbul’un hanları unutulmuş bir hayat barındıran bir kabuk, kayıp olacak bir dünyanın son görüntüleridir. Eminönü’de, Büyük Pazar ve Mısır Çarşısı arasında mercan, Tahtakale ve Beyazıt’ın yamaçlarında saklanmaktadır. Ancak, şehrin sakinlerinin çok azı bunların ne ve nerede olduğunu bilmektedir. Ziyaretçilerin büyük çoğunluğu ise önünden geçip onların varlığindan bir haberdirler.
Yunanistan’da han kelimesinin eşanlamlısı konukevi olarak kullanılır. Ev ve mekan anlamına gelen farsça kökenli ‘khaane’ de gelmektedir. Arabistan’dan ve eski Osmanlı topraklarından Kuzey Afrika’ya, İran’a ve Orta Asya’ya kadar, müslüman coğrafyasının ayrılmaz bir parçasıdır. Kırsal bölgelerde daha büyüktür ve Karavan-Sarai denir (türkçe’de Kervansaray). Şehir içindeyse Arapça,Türkçe ve Farsça konuşanlar çoğunlukla (k)han, Mısır’da wikala ve Kuzey Afrika’da fonduq derler.
Han, karavan satıcılarına konaklama imkanı sunuyordu ayrıca develer için ahıra yerleştirme ve ürünleri için depolama yeriydi. Aynı zamanda bu hanlar şehrin içindeyken toptan satış alanı olarak kullanılıyorlardı. Her müslüman şehrinde, hanlar, pazarlara yakın mesafede bulunmaktadır. Pazarlarda perakende satış yapan tüccarlar mallarını hanlardan temin ediyorlardı. Her hanın uzmanlaştığı belirli ürünler vardı.
Genel olarak, sıra sıra hücrelerden ve geniş bir merkez avludan oluşuyorlardı. Avlunun ortasında çoğu defa küçük bir cami ve bir çeşme bulunuyordu. Her handa geniş bir mutfak da vardı. Han kapsamında genellikle kısa konaklama yapan tüccarların ihtiyaçları karşılanıyordu. Avluyu çevreleyen hücreler genellikle iki veya üç kattan oluşuyordu. Pencere olmayan ilk kat hücrelerde ürünler depolanıp tüccarların hayvanları ahıra yerleştiliyordu. Katların hücreleri yatakodası ya da tüccarların büroları olarak kullanılıyordu. İstanbul’un soğuk havasına karşı ısıtma için her birinde somine bulunuyordu. Osmanlı hanlarının çatılarındaki her bir küçük kubbe bir hücreye tekabül eder ve hücrelerdeki somineler sayesinde çatılarındaki zarif bacaları süsler.”
Aleksandros Massevetas’ın kitabından bir alıntı
“Gidenlerin İstanbul’u”
(2011, Patakis Yayınevi)
ATHİNA KAZOLEA
1958 yılında doğmuş olan sanatçı Atina’da yaşıyor ve çalışıyor. Atina Üniversitesi’ nde Fransız Dili ve Edebiyati ve Paris’te Ecole Superieure des Etudes Cinematographiques okudu. 2005-2006 yıllarında Passport seyahat dergisinde fotoğraf editörü olarak çalıştı. 1990 yılından bugüne kadar kendi çalışmalarını çesitli dergilerde (Passport, Marie Claire, Sinema, Difono, Metro, Ena, Ta Nea, Taxidromos, Kathimerini gazetsesi eki “K”, v.b.) yayınladı. Sanatçı birçok grup sergilere katıldı. Eserleri S.F.M koleksiyonuna aittir. www.kazolea.gr
