Sultan Fatih’in yargılanması

İstanbul’un ilk kadısı Hızır Bey, Fatih Sultan Mehmet’in ellerinin kesilmesini istemişti…

Evliya Çelebi’nin “Seyahatname”sinde bir olay aktarılır. Olayın başrollerinde Fatih Sultan Mehmet, Atik Sinan ve Hızır Bey var…

İstanbul’un fethinden yaklaşık 10 yıl kadar geçmiştir. Fatih Sultan Mehmet, Mimar Atik Sinan’dan büyük bir cami yapmasını ister… Ayasofya’dan bile büyük… Atik Sinan işe koyulur.

Bu dev caminin yapımında kullanılacak olan sütunlar oldukça uzundur. Atik Sinan ölçer biçer ama sütunların bu uzunlukla kubbeyi ayakta tutması çok zordur. Sütunlar 3 arşın (Yaklaşık 2 metre 25 santim) kadar kısaltılır. Kubbe bu sütunların üzerine oturtulur…

İnşaat biter. Fatih Sultan Mehmet, camiyi görünce sinirlenir. Atik Sinan’a neden Ayasofya’dan daha küçük olduğunu sorar. Atik Sinan, yapının depreme dayanıklı olmayacağını o yüzden sütunları kestirmek ve kubbeyi küçük tutmak zorunda kaldığını söyler. Söyler ama Fatih’in gazabından kendini koruyamaz. Fatih Sultan Mehmet, sütunları kesen ellerin kesilmesi emrini verir. Emir uygulanır ve Atik Sinan’ın elleri kesilir…

Atik Sinan, elleri haksız yere kesildiği için padişahı dava etmeye karar verir. Galata ve Eyüp kadılarının kapılarını çalar. Fakat kadılar padişahı yargılamayı göze alamaz.

Atik Sinan, İstanbul’un ilk kadısı olan Üsküdar Kadısı Hızır Bey’e gider. Bizzat Fatih Sultan Mehmet tarafından atanmış, Osmanlı adaletini simgeleyen Kadı Hızır Bey, mimarı dinleyip dava açılması için haklı sebep olduğuna kanaat getirir ve Fatih Sultan Mehmet’in mahkeme edilmesine karar verir…

Fatih Sultan Mehmet’in yargılandığı Üsküdar’daki Mahkeme binası (Fotoğraf: Tanju Koray Uçar)

Fatih Sultan Mehmet’in hatası mahkeme edilmeden birini suçlu bulması ve cezasını vermesidir. Kadı Hızır Bey yargılamayı günümüzde Üsküdar, Gülfem Hatun Mahallesi eski Mahkeme Sokak’ta bulunan Mahkeme Binası’nda yapar.

Hızır Bey’in Unkapanı İMÇ Blokları içinde kalan türbesi

Fatih Sultan Mehmet mahkemeye bizzat gelir ve savunmasını yapar. Fakat Kadı bu savunmada ikna olmaz. Hüküm kesindir. Kısasa kısas yani sultanın da elleri kesilecektir.

Hükmü duyan Atik Sinan şikayetini geri çeker. Hızır Bey, şikayetin geri çekilmesi üzerine cezayı maddi tazminata çevirir ve mimara yüklü bir miktarda para verilmesine karar verir…

Yargılama bittikten sonra Fatih Sultan Mehmet, bir değnek çıkartarak Hızır Bey’e “Eğer sen Allah’ın hükmünü uygulamasaydın ve benim ellerimin kesilmesine hükmetmeseydin bu değnekle kafanı paramparça ederdim” der….

Atik Sinan’ın kendi adına yaptırdığı Fatih Kocadede Mahallesi’ndeki cami. Cami günümüzde Kumrulu Mescit olarak biliniyor. Mimar Atik Sinan’ın türbesi bu caminin haziresinde bulunuyor

Bugün gördüğümüz Fatih Camii, Mimar Atik Sinan’ın yaptığı değil. Atik Sinan’ın yaptığı Fatih Camii 1766 depreminde yıkılmış…

Merak edenler için Atik Sinan’ın kendi adına yaptırdığı ve mezarının olduğu Kumrulu Mescit hakkında daha önce bir yazı hazırlamıştım.

Fatih Sultan Mehmet’in Fatih Camii’nin kıble tarafında bulunan türbesi