Aksaray Meydanı yeni yapılacak bir proje ile farklı bir görünüme bürünecek. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılacak Aksaray Meydanı Yenileme Projesi, kentin tarihi alanlarından birini eskiden olduğu gibi “meydan” haline getirmeyi hedefliyor. Proje başlamadan önce Aksaray Meydanı eskiden nasıl bir yerdi? Sorusunun cevabını aradık.
Günümüzde Yenikapı ve civarı pek çok projeye ev sahipliği yapıyor. Yenikapı’nın yanı başında oldukça eskilere dayanan tarihi olan Aksaray Meydanı son elli yıl içinde oldukça hızlı bir değişim yaşadı. Aksaray Meydanı, en başından yani Bizans Dönemi’nden günümüze ulaşabilen ender meydanlardan.
Meydan, Bizans Dönemi’nde Forum Bovis olarak isimlendirilmişti
Aksaray Meydanı, Bizans’ın kurulduğu M.S. 330’lu yıllarda yapılan ve şimdiki surların daha doğusuna yapılan surların da içinde kalıyordu. Yani 330 yılından beri kentin bir parçası oldu. Bizans döneminde Bayrampaşa (Lykos) Deresi Aksaray Meydanı’nın batısından geçerek Yenikapı’dan denize dökülüyordu. Derenin yanındaki bu meydanın ismi tarihi kaynaklarda Forum Bovis olarak geçiyor. Forum Bovis yani Öküz Meydanı ismini Bergama’dan getirtilen öküz başı görünümündeki fırından alıyordu. Öküz başlı fırın insanların cezalandırılması için buraya konulmuştu. M.S. 700’lü yıllara kadar yakılarak idam işlemi bu meydanda yapılıyordu.
Forum Bovis, M.S. 700’lü yıllarda kötü şöhretinden kurtularak seferden dönen Bizans İmparatorlarının gösterişli karşılama törenlerinin yapıldığı yer haline dönüştü. Bizans’ın son dönemine kadar da meydan olarak kaldı.
1900’lü yılların başında uçaktan çekilen bir fotoğrafta meydan görülebiliyor
Osmanlı döneminde Aksaray Meydanı
İstanbul’un fethinin ardından Aksaray Meydanı “meydan” olarak kaldı. Fakat meydanın günümüzde Yusufpaşa olarak isimlendirilen ucuna 1465-71 yıllarında Murat Paşa camii ve Külliyesi inşa edildi. Bayrampaşa Deresi’nin Yenikapı istikametine doğru taşıdığı verimli toprakların oluşturduğu alanlar ise kent bostanı olarak kullanıldı. 1869-1871 yıllarında ise meydanın diğer ucuna Perevniyal Valide Sultan Camii inşa edildi. Caminin Yenikapı istikametine bakan kısmı ise ahşap evlerden oluşan bir mahalleye dönüştü ve meydan kimliği kısmen bozuldu.
Cumhuriyet Dönemi imar faaliyetleri
Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında yaşanan ağır ekonomik sıkıntılar sebebiyle kentte imar faaliyetleri oldukça kısıtlıydı ve meydanın olduğu alan ciddi yapılaşma olmaksızın 1950’li yıllara kadar korunabildi. Vatan, Millet ve Ordu Caddeleri’nin açıldığı 1956 – 1959 yıllarda bugün meydanın güneyinde kalan ahşap evler yıkılarak meydan genişletildi.
Tramvayların kaldırılması ve lastik tekerlekli ulaşımın popüler hale gelmesi meydan çevresinde açılan dev caddeler zamanla yetersiz hale geldi. 1970’li yıllarda araç trafiğinin kesintisiz işlemesi için Aksaray Meydanı’nın iki ucuna araç köprüleri ve altgeçitler inşa edildi. Yapılan değişiklikler yüzünden meydan kimliğini kaybetti.
Aksaray Meydan Projesi ve meydanın geleceği
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ocak 2013’te açıkladığı proje ile kentin en eski meydanlarından biri olan Aksaray Meydanı’nda değişiklik yapılacağını duyurdu.
Projede neler var?
• Aksaray Meydanı ve çevresinde bulunan tarihi Valide Sultan Camii, Muratpaşa Camii ile Zübeyde Hanım Parkının çevresini de kapsayan 60.851 m2’lik alan bir bütün halinde meydan olarak düzenlenerek yayalara ayrılacak.
• Vatan Caddesi ile Millet Caddesi’nin birleşimi, Muratpaşa Camii’nin arkasından (Fındıkzade tarafı) sinyalizasyonla yapılarak tarihi eserler ortaya çıkartılan alan da yayalaştırılacak.
• Aksaray Meydanı’nda bölgenin görüntüsünü olumsuz yönde etkileyen iki üst geçit yıkılacak,
• Meydanda İSKİ binası tarafında 3+3 hemzemin yol yapılacak.
• Yusufpaşa ve Aksaray Tramvay İstasyonları kaldırılarak Aksaray meydanında orta kısımda tek istasyon olarak düzenlenecek.
• Muratpaşa Camii’nin yanındaki Ada, yola,
• Valide Sultan Camii’nin yanındaki Ada meydana katılacak.
• Proje kapsamında Adnan Menderes Bulvarı (Vatan Caddesi) üzerinden gelen araç trafiğinin sinyallerin azaltılarak yaya geçiş öncelikli düzenlenecek,
• Ordu Caddesi Ceylan Sokak, Şair Efendi Sokak ve Mesihpaşa Caddesi’nin tamamı yayalaştırılacak.
• Uygulamalar ve Uygulama Projesi, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nca onaylanacak olan Kentsel Tasarım Projesi doğrultusunda yapılacak.
• Plan onama sınırı içerisinde kalan mevcutta olmayan tescilli kayıp eserler uygulama aşamasında korunacak.
Bu yıl sonunda, Marmaray Projesi, M1 Aksaray – Havalimanı metro hattının Yenikapı’ya uzatılması projesi ve M2 Şişhane – Hacıosman metro hattının Yenikapı’ya ulaşması projelerinin sona ermesi bekleniyor. Projelerin sona ermesinin ardından meydanı kullanan lastik tekerlekli araçların sayısının azalması bekleniyor. Aksaray Meydanı Uygulama Projesi’nin ise ne zaman başlayacağı netlik kazanmış değil.
Bir haber sitesinde yayınlanmak üzere hazırlanan içeriktir…
