Fatma Sultan Camii, şimdiki Valilik Binası karşısında bulunuyordu. Fakat maalesef bu cami şu an yerinde değil. Defterdarlığa ait yeşil alan ve otopark olarak kullanılıyor. Korunması gereken eserler arasında yer alırken her nasıl olduysa 1956 yılında hızlıca yıkılarak ortadan kaldırılıyor…
Fatma Sultan Camii hakkında…
Fatma Sultan Camii, 3. Ahmed’in kızı ve Sadrazam Nevşehirli Damad İbrahim Paşa’nın hanımı Fatma Sultan tarafından Terzibaşı Pîrî Ağa Mescidi’nin yerinde yaptırılmış. Nevşehirli İbrahim Paşa bu mescidin yakınında bir saray inşa ettirirken Fatma Sultan buradaki mescidin harap olduğunu görüp sarayının arazisinden de biraz yer ilâve ederek büyük bir cami inşa ettirmiş.
Fatma Sultan Camii 1863’den sonra Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî’nin kurduğu, Nakşibendî tarikatının Hâlidî koluna bağlı bir tekkenin merkezi olmuş. Burası, tekkelerin 1925’te kapatılmasına kadar İstanbul’un en başta gelen tarikat merkezlerinden biri olmuş.
Tekkenin kapanması ile hizmet dışı kalan cami, yanındaki dergâh binası ve şeyh meşrutası ile birlikte bir süre jandarma koğuşu ve deposu olarak kullanılmış, bu arada minaresinin şerefeden yukarısı yıkılmış. 1950 yıllarında Türkiye Anıtlar Derneği’nce ihya ettirilecek camiler listesine Fatma Sultan Camii de alınmış. Fakat bu tasarı gerçekleşmeden 1956-1957 yıllarında “imar” adı altında yapılan yıkımlarda cami de birkaç gün içinde yıkılıp ortadan kaldırılmış. Sonraları caminin arsası Defterdarlık tarafından alınarak oto parkı ve yeşil alan halinde düzenlenmiş.
Fotoğrafların bazılarını ilk kez görüyorum. Bu cami de -ne yazık ki- bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde yok edilmeye çalışılan Osmanlı eserlerinden birisi. Camide adı yaşatılan Fatma Sultan’ın hayat hikayesi de bir hayli dramatik geçmiş diye hatırlıyorum. Ayrıca yazıda da belirtildiği gibi burası bir dönem -şimdilerde İskenderpaşa Cemaati olarak bilinir- Gümüşhanevi Tekkesi olarak da faaliyet göstermiştir. Gerçekten çok yazık, böylesine tarihi eserlerimizi koruyamamış olmak insanı üzüyor.
Bazı eserlere bakınca neden yıkıldıkları konusunda tereddütler yaşıyorsunuz. Yenikapı’daki Bostancıbaşı Camii, Fındıklı Süheyl Bey Camii, Karaköy Camii, Beşiktaş Mihrişah Sultan Çeşmesi… Yol çalışmasında yok olan eserler. Fakat yol ile alakaları yok…
Menderes kadar İstanbul’u tahrip eden bir başbakan sanırım yok.