“Kadı Sicilleri” kitabı yayında

İstanbul 2010 Ajansı desteği ve İslam Araştırmaları Merkezi’nin emeğiyle hazırlanan “İstanbul Kadı Sicilleri” kitabının tanıtımı bugün yapıldı. Tanıtımın yapıldığı salonda olduğum için bu 10 ciltlik eserin “tadımlık” versiyonu olan “Kadı Sicillerinde İstanbul” isimli kitapla ödüllendirildim :) Neyse bu kitabın önemi nedir? diye sorarsanız söyleyelim… Kadılar yani dönemin hakimlerinin tuttukları kayıtlar tarihçiler açısından oldukça önemli kaynaklar. Kayıtların tutulduğu dönemin birer aynasını görmek açısından bu kitap (10 cilt) oldukça önemli. Tabi bu bütün kadı sicillerinin derlemesi değil sadece seçilmiş bazı kayıtlar… Kitabın tanıtım toplantısı hakkında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin web sitesinde şu şekilde haber yapılmış;

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile İstanbul 2012 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ve İSAM’ın birlikte hazırladığı 40 ciltlik “İstanbul Kadı Sicilleri” kitabı kamuoyuna tanıtıldı. Başkan Topbaş, 15 ve 16. Yüzyıl İstanbul’unu her yönüyle tanıtan eseri, “İstanbul’un hafızası” olarak nitelendirdi.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile İstanbul 2012 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ve Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi’nin (İSAM) uzun bir emekle yürüttüğü “İstanbul Kadı Sicilleri Projesi” tamamlandı. Ortaya çıkan 40 ciltlik kadı sicilleri kitabı Saraçhane Belediye Sarayı’nda düzenlenen törenle basına tanıtıldı. Törene İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın yanı sıra Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) Başkanı Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın, İstanbul 2012 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Yürütme Kurulu Başkanı Şekip Avdagiç, İstanbul Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Emre Bilgili ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bürokratları katıldı.

Osmanlı’nın 15 ve 16. Yüzyılı bu eserde…

Toplantıda konuşan Başkan Kadir Topbaş, bugün tarihe tanıklık ettiğimizi belirterek, “Binlerce yılı geride bırakmış bir millet olarak, Osmanlı Devleti’yle dünyada adaleti tesis etmiş olmanın gururunu yaşıyoruz. Burada Osmanlı yönetiminin ve dönemin İstanbul’unun hafızası diyebileceğimiz ve yaşamın her alanında yargıya intikal etmiş olan örnekleri teşkil eden güzel bir çalışmayı güncelleştirerek günümüze aktardık. Bu güzel projeye imza atan bilim heyetine teşekkür ediyorum” diye konuştu.

İstanbul’un fethiyle dünyada yönetim anlayışında yeni bir ufuk açıldığını ifade eden Başkan Kadir Topbaş, “Dokunulabilen, gerektiği zaman dava edilebilen bu yeni yönetim anlayışı dünyanın ufkunu genişletti. Fatih Sultan Mehmet’in mütevazilik ve insancıllık içeren yönetim anlayışı dünyadaki yönetim fikirlerini değiştirmiştir. Avrupa’nın karanlık çağdan aydınlık çağa geçişini sağlamıştır” dedi.

Projede Sur İçi, Üsküdar, Galata ve Eyüp bölgelerinden 15 ve 16. yüzyıla ait 40 defter ortaya çıkarıldığını anlatan Kadir Topbaş, sözlerini şöyle sürdürdü; “Bu 40 defterle dört bölgemizin bir asrını tanıma ve değerlendirme şansına eriştik. Sicillerin tamamı taranırsa eğer, kütüphanelere sığmayacak büyüklükte bir eser külliyatı ortaya çıkar. Bu eserde bugün de her alanda ışık tutacak, insanların problemlerine çözümler var. Mahkemelere intikal eden çok fazla dava yok aslında. Demek ki mahkeme öncesinde, mahalle ortamından ve yakın çevreden başlayan başka çözümler üretilmiş. Mahkemelere intikal ettiğinde de anında sorun çözen bir sistem getirilmiş. Bu Osmanlı Devleti’nin yönetim anlayışının ne kadar büyük ve güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Ortaya çıkan İstanbul Kadı Sicilleri, İstanbul Kültür Başkenti Ajansı’nın ön önemli eserlerinden biridir. Araştırmacılar için bir ışık, yöneticiler için de bir ufuk olacağına inanıyorum. İnanıyorum ki yurtdışından gelen bilim adamları da bu eseri takip ederek istifade edecek. Başbakanımızın söylediği gibi biz dün kurulmuş bir ülke değiliz. İşte ispatları bu eserde. Binlerce yıllık tarihi geride bırakmış büyük bir medeniyetin mensupları olarak bununla gurur duyuyoruz. Bu eserle geçmişte ne olduğumuzu ve nereye geldiğimizi görme imkanımız var. Bu değerleri genetik hafızasında taşıyan bir millet olarak bugün de dünyaya karşı sorumluluklar taşıyoruz.”

“Bir dönemi kapsayan İstanbul Kadı Sicilleri, bir dönemi kapsasa da yönetim, ticaret ve mahalle ilişkilerine ve buna benzer birçok alanda kentin hafızasını gün yüzüne çıkarma imkanı veriyor” diyen Topbaş, bu eser bize geçmişimizin gücünü ve yapısını gösterdiğini kaydetti. Topbaş, “Kompleksli olanların, hayranlıklarını başka yerde arayanların geçmişinde ne kadar büyük bir güç olduğunu görmesi gerekir. Araştırmacıların aynı yüzyılda batının kayıtlarını incelemelerini tavsiye ediyorum. Bu çalışma, batıda içinde şeytan olduğu düşünülen insanları yakarak yok etmeye çalışan, kilisenin yönlendirmesiyle cadı avına çıkan bir dönemde bizde nasıl bir yönetim ve yargı anlayışı olduğunu ortaya koyuyor” şeklinde konuştu.

Devlet yönetiminden pazara kadar her şey bu sicillerde

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) Başkanı Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın da İstanbul Kadı Sicilleri’nin çok değerli ilim adamları tarafından günümüze taşındığını belirterek, “Sur İçi, Üsküdar, Galata ve Eyüp bölgelerinden her 10 yıldan birer defter seçildi. Böylece 40 defter ortaya çıkarıldı. Bu 40 defterle dört bölgemizin bir asrını tanıma ve değerlendirme şansına eriştik. Bu eser Osmanlı’nın hukuka ve adalete verdiği önemin en büyük göstergesidir. Bu sayede dünya tarihine adaleti ve hukuk alanındaki başarısıyla damgasını vurmuştur” diye konuştu.

Bu mahkeme defterlerinin Osmanlı Devleti’nin sosyal, siyasi, iktisadi ve kültürel tarihi olduğunu, defterlerde sadece mahkemeye intikal etmiş hukuki ihtilafların değil, vergi kayıtları, vakıf şartnameleri, bağış, kira, satış, ödünç gibi her türlü hukuki işlemler bulunduğunu vurgulayan Aydın, şöyle konuştu; “Pazarlarda satılan ürünlerin ve ticari malların listesini, fiyatlarını, miras taksimlerini, terekeye dâhil olan eşyayı buralarda tespit edebiliyoruz. Kamu binalarının imar veya tamir bilgilerine, meslek kuruluşlarının faaliyetlerine, esnafın tabi olduğu standartlara, evlenme ve boşanma kayıtlarına bu defterlerden ulaşabiliyoruz. Bu defterler Osmanlı’nın siyasi, iktisadi ve sosyal tarihinin zengin bir fotoğrafını önümüze koyuyor.”

Toplantının sonunda konuşmaların ardından Başkan Kadir Topbaş, Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın, Şekip Avdagiç, Ahmet Emre Bilgili ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Bürokratları kitapla birlikte basına poz ver verdi.