Taksim Cumhuriyet Anıtı

Taksim Meydanı’nda yer alan Taksim Cumhuriyet Anıtı, Cumhuriyet dönemi İstanbul’unun ve hatta Türkiye’nin sembolü haline gelmiştir. 1923 senesinden sonra Atatürk’ün heykelinin Türkiye’nin hemen her şehrinde yapılması yönünde girişimler olmuştur.

İstanbul’da, 25 Ağustos 1925 günü törenle ilk Atatürk heykelinin temeli Sarayburnu’nda atılmış, Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel tarafından yapılan heykel 3 Ekim 1925 günü törenle açılmıştır. Urfa’da Mustafa Kemal Paşa adına yaptırılan anıttan sonra Taksim Meydanı’na da bir Atatürk anıtı dikilmesine karar verilmiş ve Temmuz 1925’te bu fikir açıklanmıştır.

Taksim Meydanı’nda bir Atatürk heykelinin dikilmesine karar verilmesiyle birlikte, hemen çevre düzenlemesinin yapılması için girişimde bulunulmuştur. Hırvat Mühendis Jacques Pervititch 1925’te, İstanbul’un diğer semtleriyle birlikte Talimhane ve Taksim’in şehir planlamasını da yapmıştır.

1925 senesinde Taksim Meydanı’na bir Atatürk anıtı dikilmesine karar verildikten sonra, 27 Eylül 1926 günü Abide Komisyonu’nun yaptığı toplantıda komisyon, bazı heykeltıraşlar tarafından verilen teklifleri inceledikten sonra heykelin İtalya Güzel Sanatlar Akademisi Başkanı Pietro Canonica’ya yaptırılmasına karar vermiştir.

Heykelin Canonica tarafından yapılmasına ve bunun heykel değil de anıt olması kesinleşince meydanın düzenlenmesi için heykeltıraşın görüşü de alınmıştır. Meydanın genişletilmesi konusunda oluru alındıktan sonra, çevre düzenlemesi ve anıtın kaidesinin Canonica’nın İstanbul’daki vekili İtalyan Mimar Giulio Mongeri tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

Anıtın kaide planı Mayıs 1928’de hazır hale getirilmiş ve inşaatına on beş gün içerisinde başlanmasına karar verilmiştir. İnşaata başlamak için, 29 Mayıs’ta Tramvay ve Elektrik Şirketince başlatılan meydandaki kabloları başka bir yere nakledilmesi işinin bitmesi beklenmiştir. Zeminin düzeltilmesi ve sondaj işlerine 15 Haziran 1928’ de başlanmıştır. Zeminin kaya olması nedeniyle derin temele ihtiyaç olmadığı anlaşılmıştır. Abidenin temeli Mimar Mongeri’nin çizdiği projeye göre tamamlanmış, kaide de beton olarak hazırlanmıştır.

Mayıs 1928’de Taksim Cumhuriyet Anıtı’nın tamamlanarak İstanbul’a getirileceği planlanmasına rağmen, anıtın, 45 sandık içerisinde İstanbul’ a getirilişi 8 Temmuz 1928’dir. Anıt, 5 Ağustos 1928 günü tamamlanmıştır. Anıtın çevresine yapılacak peyzaj mevsim nedeniyle sonbahara bırakılmıştır. Anıtın açılışı 8 Ağustos 1928’te yapılmıştır.

Heykelin İstiklal Caddesine bakan cephesinde İstiklâl Savaşı kumandanlarının heykelleri vardır. Bu cephede Gazi Mustafa Kemal, İsmet ve Fevzi Paşa’nın heykelleri grup halinde yer alır. Diğer cephelerde ise Cumhuriyet’in ilanını temsil eden heykeller bulunur. Yine aynı cephelerde gülen ve ağlayan kadın heykelleri yer alır.

Canonica açılış sonrası döndüğü ülkesinden dönemin Belediye Başkanı Hakkı Şinasi Paşa’ ya yazdığı mektupta, Taksim Meydanı’nın en kısa sürede ve gereken şekilde düzenlenmesini, çevresinin ağaçlandırılmasını ve bir kaldırımla çevrelenmesini istemiştir.

Anıtın 165 bin liraya mal olduğu bilinmektedir.

[mappress]